Гидрологиялық процестерді модельдеу және гидрологиялық есептеулер басқармасы (ГПМГЕБ)

Қазіргі уақытта гидрологиядағы ең маңызды міндеттер экстремалды гидрологиялық оқиғалардың, ең алдымен су тасқыны мен топан судың режимін бағалау болып табылады. Қазіргі заманғы гидрологияның ажырамас бөлігін құрайтын жаңа бағыт пен технологияның әдіснамалық аппаратын игеру барлық өзен бассейндерінде, оның ішінде зерттелмеген бассейндерде гидрологиялық модельдерді қолдануға ықпал етеді. Сондай-ақ маңызды міндеттердің бірі климат пен ландшафттардың күтілетін өзгерістері кезінде гидрологиялық режим өзгерістерінің перспективалық болжамы болып табылады. Осылайша, ГҮГЕМБ қызметінің негізгі бағыттары мыналар болып табылады:

ГҮГЕМБ Қазақстан өзендері үшін гидрологиялық модельдерді бейімдеумен айналысады. 2019 жылы Қазақстанның 53 тау өзені үшін HBV моделі, 5 жазық өзен үшін SWIM моделі бейімделді.

Гидрологиялық болжамдар жоғарыда аталған гидрологиялық модельдердің көмегімен жүргізіледі, олар өз кезегінде модельдерді калибрлеу сапасына негізделеді, сондай-ақ ГМО ҚАМББ және ҰАББ ұсынатын метеорологиялық параметрлердің синоптикалық болжамдарына негізделеді.

HBV-light моделі бойынша Қазақстанның тау өзендері бойынша сандық гидрологиялық болжамдардың ақталуы орташа алғанда бүкіл өңір үшін 75-тен 95%-ға дейін, ал SWIM моделі бойынша 79%-ды құрайды.

Сондай-ақ ГҮГЕМБ қызметінің негізгі бағыттарының бірі Қазақстан Республикасының су шаруашылығы бассейндерінің жыл сайынғы су ресурстарын бағалау болып табылады. 2014 жылдан бастап «Қазгидромет» РМК «Гидрометеорологиялық мониторинг жүргізу» бюджеттік бағдарламасы шеңберінде жыл сайын қор кестелерін дайындайды. Міндеттің өзектілігі республиканың су ресурстары үлкен емес және оның аумағы шегінде біркелкі бөлінбейтіндігіне байланысты. Сондықтан соңғы уақытта Қазақстанда су ресурстарын басқаруды жақсарту және су шаруашылығы саясатын көрші елдермен келісу мәселелеріне көбірек көңіл бөлінуде. Осыған байланысты өзен суларының жалпы, жергілікті және транзиттік ресурстарын жедел бағалау үлкен қызығушылық тудырады.

Су ресурстарын бағалау нәтижесі «Қор кестелері» болып табылады:

Су шаруашылығы бассейндерінің (СШБ) су ресурстары сипаттамаларының мәндері 2002 жылдан 2009 жылға дейінгі кезеңде «Қазгидромет» РМК-да әзірленген әдістемелер бойынша есептеледі. Аналитикалық жазбасы бар есептелген және дайындалған Қор кестелері ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Су ресурстары комитетіне ұсынылады.

Төменде зерттеу үшін қолданылатын гидрологиялық модельдердің қысқаша сипаттамасы келтірілген.

Шүлбі су қоймасына судың бүйірлік ағынының қысқа мерзімді болжамының сипаттамасы келесі стенд баяндамасында көрсетілген.

ГҮГЕМБ кадрлық әлеуеті

Басқарма қызметкерлерінің гидрологиялық зерттеулер мен гидрологиялық процестерді модельдеу бойынша пәнаралық зерттеулердің көп жылдық тәжірибесі бар. Мамандар Геофизикалық обсерваторияда (Потсдам, Германия) тағылымдамадан, CAWA, CAREC гидрологиялық модельдеу бойынша оқыту курстары мен семинарларынан,  ИИТ (Рурки, Үндістан) гидрология бойынша біліктілікті арттыру курстарынан өтті.

Басқарма құрамында магистр дәрежесі бар мамандар жұмыс істейді, бір маман Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ (Алматы, Қазақстан) докторантурасында оқып жатыр.