Жарияланды 08.10.2023 Сел танушы, техника ғылымдарының докторы Яфязова Роза Кайюмовна
8 қазанда 60 жасқа толады. Ол 1987 жылы Қазақ мемлекеттік университетін «Жер гидрологиясы» мамандығы бойынша бітіргеннен кейін Қазақстанның Ұлттық гидрометеорологиялық қызметінде сел ағындары бөлімінің инженері болып еңбек жолын бастады. Солтүстік және Батыс Тянь-Шаньда, Памир-Алайда және Қырымда жүргізілген ғылыми экспедициялық зерттеулерге қатысу арқылы селдердің пайда болуын, өрбуін және деградациясы процестерін, климаттың өзгеруінің сел белсенділігіне әсерін зерттеу тәжірибесін алды. Бұл оған болашақта селтанудағы жаңа ғылыми бағыт – палеоселтанудың негізін қалауға мүмкіндік берді, алайда селтану корифейі
Ю. Б. Виноградов сонау 1977 жылы «Мұзды су тасқыны және сел тасқыны» атты кітабында «Селтану ғылым ретінде енді ғана қолға алынуда, ал «палеоселтануға» келетін болсақ, ол сала жалпы құрылады ма жоқ па екендігі әзірге белгісіз» деп жазған.
Р. К. Яфязова селдің ысырынды конустарындағы түзілімдердің генезисін анықтаудың геологиялық-геоморфологиялық әдісін әзірледі. Бұл өткен кезеңдегі сел белсенділігінің өзгеруін бағалауға және оның өзгеріп жатқан климат жағдайында өзгеруін болжауға, яғни алдағы он жылдықтағы экономикалық қызмет пен халықты қорғау стратегиясының негізін құруға мүмкіндік берді.
Ол география ғылымдарының докторы Б. С. Степановпен бірлесе отырып алғаш рет ауа температурасының күрт төмендеуі кезінде тау өзендерінде пайда болатын сулы мұзды селдердің қалыптасу механизміне сипаттама берді, сондай-ақ Іле Алатауының солтүстік беткейі үшін сулы мұзды селдерді болжау әдісін, Кіші және Үлкен Алматы өзендерінің бассейндері үшін жаңбыр генезисінің апатты селдерін қысқа мерзімді болжау әдісін (Степанов-Яфязова әдісі) әзірледі. Бұл әдіс бұрын Қазгидрометте қолданылған жаңбыр генезисінің селдерін болжаудың қысқа мерзімді әдісінің дұрыстығынан ондаған есе артық.
Зерттеу нәтижелері бойынша Қазақстанда, жақын және алыс шетелдерде
100-ден астам ғылыми жұмыс, оның ішінде Қазақстан Республикасы аумағының сел қаупі картасы және 3 монография жарияланды. Роза Кайюмовна сел мәселесіне байланысты халықаралық қызметке белсенді қатысады. Селтану саласындағы ерекше еңбегі үшін оны Ресей сел қауымдастығы Флейшман медалімен марапаттаған.