Жарияланды 06.11.2024 "Қазгидромет" РМК Қазақстанның 2023 жылғы ахуалы мен климаттың өзгеруіне мониторинг жүргізудің жыл сайынғы бюллетенін шығарды. Өткен жыл ресми түрде аспаптық бақылаулар тарихындағы ең жылы деп танылды. Орташа жаһандық ауа температурасы индустрияға дейінгі деңгейден (1850-1900) 1,45°C жоғары болды, бұл жаһандық жылынудың жалғасатын тенденцияларын растайды.
Қазақстандағы ауаның орташа жылдық температурасы да рекордтық деңгейге жетіп, 1941 жылдан бергі барлық бақылау кезеңінде бірінші орынды иеленді. Аномалия климаттық нормаға (1961-1990) қатысты +2,58°C құрады. Қазақстанның барлық дерлік облыстарында, әсіресе көктемде, жазда және күзде өте жоғары ауа температурасы тіркелді. Бірқатар аймақтарда температура +40°C-тан асып, жылу толқындары 30-дан, ал кей жерлерде 60 күннен астам уақытқа созылды. Ең жоғары температура +46,0°C Батыс Қазақстан облысындағы Қаратөбе станциясында тіркелді.
Дегенмен, 2023 жылы Қазақстанның батыс және оңтүстік өңірлеріндегі төрт метеостанцияда тәуліктік ең төменгі температура рекордтары орнатылды. Мәселен, еліміздің батысында Қос-Истек метеостанциясында -42,7 °С, ал оңтүстігінде – Қоғалы метеостанцияларында -36,4 °С, Тасарықта - 28,3 °С және Шуылдақта -29,3 °С температура тіркелді.
Атмосфералық ылғалға келетін болсақ, елдегі 2023 жыл жауын-шашынның біркелкі таралмауымен сипатталды. Күз айтарлықтай артық ылғалмен (нормадан 149,1%) ерекшеленді, ал көктем әсіресе Түркістан (нормадан 53%) және Қостанай (нормадан 56%) облыстарында құрғақ болды. Сәуірден шілдеге дейін аумақтың көп бөлігі жауын-шашын тапшылығын бастан өткерді. Кейбір станцияларда жауын-шашынның айлық минимумдары жаңартылды: МС Қарасу – 0,3 мм, Михайловка-0,3 мм, Сарыкөл-0,0 мм, Астана – 0,6 мм, Ерейментау – 0,6 мм, Ақтоғай – 0,7 мм, Баянауыл – 4,4 мм, Қызыл Армия – 2,3 мм, Шалдай-0,0 мм, Каменск үстірті-16,2 мм, Алматы ОГМС - 2,8 мм, Самарка – 2,7 мм, Қарағанды – 2,6 ММ.
Жауын-шашынның жылдық максималды мөлшерінің рекордтық мәндерінің жағдайлары да тіркелді. Батыс, солтүстік, орталық және шығыс өңірлерде, сондай-ақ Түркістан облысында орналасқан 39 метеостанцияның деректері бойынша Батыс Қазақстан облысындағы Каменка МС — да шілде айындағы ең көп жауын-шашын 203 мм болды, бұл 1959 жылы орнатылған 133,1 мм бұрынғы рекордтан асып түсті.
Географиялық орналасуына және үлкен аумағына байланысты Қазақстандағы климаттың өзгеруі өңірлер мен Жыл мезгілдері бойынша біркелкі көрінбейді. Бұл өзгерістер республиканың биофизикалық жүйелеріне, экономикалық қызметіне және әлеуметтік саласына теріс және оң әсер етуі мүмкін. Мысалы, Солтүстік аймақтардағы ұзағырақ вегетациялық кезең ауыл шаруашылығына жағымды әсер етуі мүмкін, ал оңтүстік және батыс аймақтардағы жылу толқындарының ұзақтығының артуы халықтың денсаулығына үлкен қауіп төндіреді және энергия жүйесіне жүктемені арттырады.
Бюллетеннің толық мәтіні "Қазгидромет" РМК ресми сайтында қолжетімді: https://www.kazhydromet.kz/ru/klimat/ezhegodnyy-byulleten-monitoringa-sostoyaniya-i-izmeneniya-klimata-kazahstana